dawn (uzay sondası) ne demek?

Dawn, asteroit kuşağının bilinen üç proto-gezegeninden ikisi olan Vesta ve Ceres'i inceleme göreviyle NASA tarafından 2007 yılının Eylül ayında fırlatılan uzay sondasıdır.¹ 1 Kasım 2018 tarihinde emekliye ayrılmış olup hâlen ikinci hedefi olan cüce gezegen Ceres'in yakınlarında serbest yörüngede bulunmaktadır. Dawn dünya dışı iki cismin birden yörüngesine giren², Vesta ile Ceres'i ziyaret eden ilk uzay aracıdır. Ayrıca 2015 yılının Mart ayında yine 2015 yılının Temmuz ayında Plüton gezegenine yakın geçiş yapan New Horizons'tan birkaç ay önce Ceres'e vararak bir cüce gezegenin yörüngesine giren ilk uzay aracı³ olmuştur.

Dawn Vesta etrafındaki yörüngesine 16 Temmuz 2011'de girdi ve 14 aylık gözlem görevini 2012 yılının sonlarında tamamlayarak Ceres'e gitmek üzere ayrıldı.⁴⁵ 6 Mart 2015'te Ceres yörüngesine girdi.⁶⁷ NASA üçüncü bir hedefe daha gitme teklifini değerlendirdi fakat aksi yönde karar aldı.⁸ 19 Ekim 2017'de NASA sondanın hidrazin yakıtı bitene kadar görevin uzatılacağını duyurdu.⁹ 1 Kasım 2018'de NASA Dawn uzay aracının hidrazin yakıtının bittiğini, böylece görevinin sona erdiğini duyurdu. Uzay aracı hâlen Ceres yakınlarında serbest durumda bulunmaktadır.¹⁰

Dawn görevi NASA'nın Jet Propulsion Laboratory bölümü tarafından yönetilmiştir. Göreve NASA'nın İtalya, Almanya ve Fransa'dan Avrupalı ortakları uzay aracı parçaları vererek katkıda bulunmuşlardır.¹¹ Bu görev uzay aracının iki gök cisminin yörüngesine girip çıkmasına olanak tanıyan iyon motorunun kullanıldığı ilk NASA keşif görevidir. Voyager programı gibi konvansiyonel motorlar kullanan daha önceki çoklu hedef görevleri hedeflerine yakın geçişle sınırlı kalmıştı.¹²

Proje Tarihçesi

Teknolojik arkaplan

Amerika Birleşik Devletlerinin çalışabilir durumdaki ilk iyon motoru 1959 yılında NASA'nın Ohio'daki Glenn Araştırma Merkezinde Harold R. Kaufman tarafından inşa edildi. Motorun tasarımı, yakıt olarak cıva kullanan ızgaralı elektrostatik iyon motoru tasarımına benzerdir. Motorun yörüngealtı testleri 1960'larda yapıldı. Motor 1964 yılında Space Electric Rocket Test 1 uzay sondasına monte edilerek yörüngealtı uçuşta test edildi. Motor Dünyaya düşmeden önce 31 dakika boyunca başarılı bir şekilde çalıştı.¹³ Bu testin ardından 1970 yılında SERT-2 yörünge testi yapıldı.

1998 yılında NASA tarafından fırlatılan Deep Space 1 (DS1), yakıt olarak ksenon kullanan iyon motorunun bir bilim görevinde uzun süreli kullanılabileceğini gösterdi.¹⁴ DS1, NSTAR elektrostatik iyon motoru dahil olmak üzere bir dizi teknolojinin çalıştığını doğrulamasının yanı sıra bir asteroite ve bir kuyruklu yıldıza yakın geçiş yaptı.¹⁵ DS1'in İyon motoruna ek olarak çalıştığını doğruladığı diğer teknolojilerin içinde Dawn uzay aracında uzak mesafe iletişim için kullanılan Small Deep Space Transponder da yer alıyordu.¹⁶